Is financiële onafhankelijkheid voor iedereen haalbaar?
Is het bereiken van financiële onafhankelijkheid alleen weggelegd voor grootverdieners, of kan ook iemand met een normale baan voldoende vermogen opbouwen om eerder met pensioen te gaan?
Wanneer je onlangs in de media voor het eerst hebt gelezen over financiële onafhankelijkheid, is het goed mogelijk dat je denkt dat dit alleen haalbaar is voor uitzonderlijk goed verdienende Nederlanders. Toch is dit lang niet altijd het geval, en kunnen juist mensen met een normale baan veel profijt hebben van de principes die de Nederlandse FIRE-beweging uitdraagt.
In dit artikel bespreek ik allereerst het beeld van financiële onafhankelijkheid dat in de media is ontstaan, en wat het werkelijk inhoudt. Daarna bekijken we of het behalen van financiële onafhankelijkheid voor iedereen mogelijk is, of niet.
Financiële onafhankelijkheid in de media
In de media wordt de laatste tijd opvallend veel geschreven over financiële onafhankelijkheid. Al hebben ze het liever over FIRE, wat staat voor het uit Amerika overgewaaide Financial Independence, Retire Early. In deze artikelen worden de uitzonderlijke verhalen verteld van mensen die al zéér vroeg – vaak voor hun 40e – kunnen stoppen met werken.
Het is logisch dat de media alleen interesse heeft in deze spectaculaire verhalen. Niemand wil lezen over iemand die braaf iedere maand 20% van zijn salaris opzijzet om 10 jaar eerder met pensioen te kunnen gaan. Ook al is dat voor de gemiddelde Nederlander een veel realistischer doel.
Dankzij deze verhalen ontstaat er nu een sterk vertekend beeld van de Nederlandse beweging rondom financiële onafhankelijkheid. En daar leveren dezelfde kranten dan weer stevige kritiek op: financiële onafhankelijkheid wordt aan de wereld verkocht door mensen die zouden leven in een “wereldvreemde, elitaire bubbel”.
Wat is financiële onafhankelijkheid echt?
Wanneer mag je jezelf financieel onafhankelijk noemen? Dat is vrij simpel.
Zodra je voldoende inkomen kunt halen uit je opgebouwde vermogen – en eventuele passieve inkomstenbronnen zoals vastgoed – waardoor je niet meer voor je geld hoeft te werken, ben je officieel financieel onafhankelijk.
Hier zit geen leeftijdsgrens aan. Of je nu net 30 bent en 10 miljoen euro van een verre oudoom hebt geërfd, of 60 jaar oud bent en met vervroegd pensioen kunt gaan dankzij een langzaam opgebouwd spaarpotje. In beide gevallen heb je financiële onafhankelijkheid bereikt.
Daarnaast ben je niet verplicht om te stoppen met werken om jezelf financieel onafhankelijk te noemen. Je hebt enkel de mogelijkheid om je baan vaarwel te zeggen. Wanneer je stopt met werken, mag je jezelf ook FIRE (Retire Early) noemen.
De Nederlandse FIRE-gemeenschap bestaat voor verreweg het grootste gedeelte uit mensen die maandelijks 10% tot 50% van hun inkomen aan de kant zetten om daarmee misschien 10 tot 20 jaar eerder met pensioen te kunnen gaan. Natuurlijk zijn er ook een aantal personen te vinden die ruim voor hun 40e zijn gaan rentenieren, maar die zijn redelijk zeldzaam.
Is financiële onafhankelijkheid voor iedereen haalbaar?
Nee. Financiële onafhankelijkheid is niet voor iedereen haalbaar.
Zolang je maandelijks een klein bedrag opzij kunt zetten, ben je uiteindelijk – ook al is het slechts een paar maanden voor je AOW-leeftijd – financieel onafhankelijk. In sommige gevallen is dit echter vrijwel onmogelijk.
Wanneer je een leven lang in de bijstand belandt, is het onmogelijk voldoende vermogen op te bouwen voor financiële onafhankelijkheid. Om recht op je bijstand te behouden mag je immers slechts iets meer dan €6.000 aan vermogen opbouwen.
Ook wanneer je hele carrière werkt tegen een minimumloon (gemiddeld ongeveer €1.500 netto per maand) kan het lastig worden. Het bereiken van financiële onafhankelijkheid is hiermee niet onmogelijk, maar een paar kleine financiële tegenslagen zoals tijdelijke werkeloosheid kunnen dan al roet in het eten gooien.
Daarnaast vereist het bereiken van financiële onafhankelijkheid enige kennis en vooral doorzettingsvermogen. Je moet maar net weten op welke uitgaven je kunt besparen, en hoe je je spaargeld optimaal kunt laten groeien op de lange termijn. Bij veel Nederlanders, en helaas vooral bij laagopgeleide mensen die het financieel al lastig hebben, ontbreekt deze basiskennis.
En voor de gemiddelde Nederlander?
Dat financiële onafhankelijkheid in Nederland alleen bereikbaar is voor de economische elite, is simpelweg niet waar. Ook de gemiddelde Nederlander kan, met behulp van kennis die online ruim voorhanden is, gemakkelijk jaren eerder stoppen met werken.
De belangrijkste stap richting financiële onafhankelijkheid is het in de hand houden van je uitgaven. Zolang je meer binnenkrijgt dan je uitgeeft, zal je uiteindelijk eerder kunnen stoppen met werken.
Zelfs als je slechts €50 per maand opzijzet in een simpel indexfonds, kun je eerder met pensioen. Wanneer je hiermee begint op je 25e en dit volhoudt tot je 60e verjaardag heb je (op basis van historische rendementen) ruim €80.000 opgebouwd. Dat is meer dan genoeg om een paar jaar eerder mee te kunnen stoppen met werken.
Wil je echter (net als ik) al op je 50e stoppen met werken? Dan zul je een groter gedeelte van je salaris moeten beleggen. Stel dat je hiervoor €300.000 nodig hebt, oftewel 15 jaaruitgaves ter waarde van €20.000. Dan moet je, op basis van historische rendementen, vanaf je 25e levensjaar ongeveer €400 per maand apart zetten.
De gemiddelde Nederlander (Jan Modaal) verdient in 2020 bijna €2.400 netto. Is het dan onmogelijk om hiervan €400 te sparen? Dat denk ik niet.
Ook met een normale baan is het dus mogelijk om véél eerder met pensioen te kunnen gaan.
Meer lezen en zelf berekenen
Wil je meer lezen over het opbouwen van vermogen met een normale baan? Dan kan ik je het boek Miljonair met een gewone baan van Oeds-Jan Postma van harte aanraden. Dit is, samen met De schitterende eenvoud van Indexbeleggen van Jacques Wintermans, waarschijnlijk het beste Nederlandstalige boek voor iedereen die streeft naar financiële onafhankelijkheid.
Daarnaast vind je op onze website natuurlijk veel informatie rondom financiële onafhankelijkheid, besparen en beleggen. Andere goede informatiebronnen zijn het Engelstalige Mr Money Mustache en het blog van JL Collins. Voor de Nederlandse situatie kun je onder andere terecht bij Financieel Onafhankelijk Blog en de Reddit DutchFIRE.
Wil je zelf berekenen hoeveel vermogen je kunt opbouwen? Gebruik dan deze online calculator van Berekenhet.nl. Hierbij moet je ook het verwachte jaarlijkse rendement invullen. Voor beleggingen is dit historisch gezien gemiddeld ~7%, maar op de spaarrekening ontvang je natuurlijk minder rente.